Aansprakelijkheid voor principebesluiten

Bij iedere gemeente is het mogelijk een principeverzoek in te dienen. Een principeverzoek is feitelijk niets meer dan een concept-vergunningaanvraag. In het verzoek kan de initiatiefnemer aangegeven wat in grote lijnen het bouwplan is. De gemeente zal het verzoek beoordelen en toetsen aan haar beleid en bezien of het bouwplan geen negatieve gevolgen heeft voor de omgeving. Het indienen van een principeverzoek is veelal gratis, terwijl bij het indienen van de daadwerkelijke vergunningaanvraag leges dienen te worden betaald. De reactie op het principeverzoek is vaak een vluchtige beoordeling van het bestuursorgaan met een conclusie waarin staat of bij indiening van een vergunningaanvraag het bouwplan zal worden goedgekeurd of niet. Een principeverzoek is geen besluit in de zin van de Algemene wet bestuursrecht (Awb), en derhalve ook niet onderworpen aan veel Awb-bepalingen.

Ondanks dat reacties op principeverzoeken (ook wel principeakkoorden of -besluiten) onschuldig lijken (“het is slechts een eerste toets”), dient de voorafgaande beoordeling wel zorgvuldig te zijn. Dit volgt uiteraard ook uit de omstandigheid dat op handelingen van bestuursorganen altijd de algemene beginselen van behoorlijk bestuur van toepassing zijn, zoals het zorgvuldigheids- en evenredigheidsbeginsel, óók wanneer geen sprake is van een besluit in de zin van de Awb.

Uit een arrest dat onlangs door het Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden (hof) is gewezen blijkt maar weer dat zorgvuldigheid bij het nemen van een principebesluit essentieel is. In dit arrest is het nemen van een onjuist principebesluit immers aangemerkt als een onrechtmatige overheidsdaad.

Het ging om een principeverzoek van een burger die wilde weten of hij een bouwvergunning kon krijgen. De gemeente Brummen heeft hierop een principebesluit genomen van vier pagina’s met als conclusie dat de initiatiefnemer geen bouwvergunning zou krijgen, en het bouwplan alleen zou kunnen realiseren door een vrijstellingsprocedure te volgen. Achteraf bleek dat de gemeente het bestemmingsplan verkeerd had geïnterpreteerd, zodat de initiatiefnemer onnodige kosten had gemaakt. Volgens het hof mocht de initiatiefnemer naar aanleiding van het principebesluit aannemen dat hij geen bouwvergunning kon krijgen en is derhalve sprake geweest van onjuiste informatieverstrekking en daarmee een onrechtmatige daad.

Een reactie op een principeverzoek lijkt in het eerste opzicht een vluchtige, vaak kosteloze beoordeling of check, waar gezien de capaciteit van bestuursorganen niet veel tijd ingestoken wordt. Desondanks dienen bestuursorganen zich bewust te zijn van de zorgvuldigheid die is vereist bij het nemen van een dergelijk principebesluit. In het slechtste geval kan een onjuist principebesluit uitlopen op een (terechte) grote civiele schadeclaim.