Baanbrekend: rechtspositie ambtenaren gewijzigd

Met ingang van de datum van inwerkingtreding wordt de eenzijdige aanstelling van de ambtenaar van rechtswege omgezet in een tweezijdige arbeidsovereenkomst naar burgerlijk recht.

Met betrekking tot de inhoud van deze arbeidsovereenkomst bepaalt de Wnra dat “de op dat tijdstip ten aanzien van de ambtenaar bestaande beslissingen, afspraken en toezeggingen inzake zijn arbeidsvoorwaarden”van rechtswege deel gaan uitmaken van de arbeidsovereenkomst. Daaronder zijn volgens de Wnra in ieder geval begrepen:de duur van het dienstverband;

• de bezoldiging;
• de werktijden;
• het rooster;
• het verlof;
• de faciliteiten voor de uitoefening van de functie; en
• de studiefaciliteiten.

Besluiten die zijn genomen voorafgaand aan de inwerkingtreding van de Wnra behouden hun geldigheid. Ten aanzien van bezwaar- en beroepsprocedures die aanhangig zijn gemaakt voor de inwerkingtreding van de Wnra geldt een overgangsregeling. Voor de behandeling van dit bezwaar of beroep blijft het huidige recht van toepassing.

De Wnra schaft de huidige Ambtarenwet niet af. Wel wordt deze sterk gewijzigd. Van de huidige 137 artikelen blijven er slechts 18 van kracht. De ‘nieuwe’ Ambtenarenwet is straks alleen van toepassing op de “genormaliseerde ambtenaar”. Daaronder wordt verstaan: “degene die krachtens een arbeidsovereenkomst met een overheidswerkgever werkzaam is”. In de Ambtenarenwet blijft een aantal aanvullende bepalingen ten opzichte van het arbeidsrecht behouden. Deze dienen onder andere om de integriteit van de “genormaliseerde ambtenaar” te waarborgen.

Uit de parlementaire geschiedenis blijkt dat de wetgever de rechtspositie van militaire ambtenaren, politiefunctionarissen, politici, burgemeesters, commissarissen van de Koning, notarissen, gerechtsdeurwaarders en rechters niet wil wijzigen. Deze ambtenaren blijven werkzaam op basis van een aanstelling en krijgen dus geen arbeidsovereenkomst. Overigens is de gewijzigde Ambtenarenwet na de inwerkingtreding van de Wnra niet meer van toepassing op deze uitgezonderde groep. De huidige bepalingen in de Ambtenarenwet omtrent de rechtspositie van deze uitgezonderde groep worden naar verwachting verplaatst naar een afzonderlijke wet.

De rechtspositie van ambtenaren is momenteel grotendeels vastgelegd in met vakbonden overeengekomen rechtspositieregelingen. Deze rechtspositieregelingen komen met ingang van de datum van inwerkingtreding van de wet te vervallen. De bedoeling is dat partijen in de tussentijd in onderhandeling treden over nieuw af te sluiten cao’s. Indien bij de inwerkingtreding van de Wnra nog geen cao is gesloten met de betreffende overheidswerkgever, blijft de rechtspositieregeling op deze overheidswerkgever en zijn “genormaliseerde ambtenaren” van toepassing “als ware het een cao”. Onduidelijk is hoe de toevoeging “als ware het een cao” in de praktijk moet worden uitgelegd. Wat de exacte status is van deze rechtspositieregelingen na de inwerkingtreding van de Wnra zal dus nog moeten blijken. De verwachting is dat er een veegwet komt om de onvolkomenheden in de zojuist aangenomen wet te repareren.

Bovenstaande wijzigingen hebben een grote impact op de overheidsorganisaties en de rechtspositie van de huidige ambtenaar. Zo is het bijvoorbeeld de vraag hoe de genormaliseerde ambtenaren aan de nieuw af te sluiten cao’s kunnen worden gebonden. Ook de ontslagmogelijkheden wijzigen, momenteel één van de belangrijkste materiële verschillen tussen de rechtspositie van de werknemer en de ambtenaar. Na de inwerkingtreding van de Wnra is de Wet Werk en Zekerheid van toepassing op een groot deel van de ambtenaren en zijn de met deze wet ingevoerde limitatieve ontslaggronden van toepassing. Deze ontslaggronden verschillen van de huidige ontslaggronden in het ambtenarenrecht. De komende tijd zullen wij u middels verschillende blogs en het geven van workshops nader informeren.

Neem contact op met Ilse Kersten (010-2418837, kersten@thna.nl) of Sylvia Witkamp (010-2418842, witkamp@thna.nl).