Een gewaarschuwd opdrachtgever telt voor twee

Het wettelijk uitgangspunt is (uiteraard) dat de opdrachtgever juiste gegevens aan de aannemer moet verschaffen. Als de gegevens toch onjuist blijken, terwijl de aannemer daarop zijn prijs heeft gebaseerd, mag de aannemer zijn kosten en extra tijd claimen.

De UAV gaat een stapje verder in paragraaf 15 lid 1 sub c. De opdrachtgever moet ervoor zorgen dat de aannemer beschikt over de tekeningen en gegevens die nodig zijn voor de uitvoering van het werk. De Raad van Arbitrage (hierna: RvA) boog zich over de vraag of een gemeente aan de aannemer die gronden bouwrijp moest maken genoeg informatie had verschaft (zaaknummer 35.664). Bij het bestek zat een indicatief bodemonderzoek met gegevens over de grondsamenstelling tot 2,5 meter beneden het maaiveld, hoewel de bemalingswerkzaamheden van de aannemer op een grotere diepte moesten plaatsvinden. Volgens de RvA had de gemeente daarmee onvoldoende gegevens verstrekt, omdat de aannemer op basis van die gegevens niet zijn werkzaamheden kon uitvoeren. NB: zie voor het verloop echter hierna.

Bij de UAV-GC mag de opdrachtgever zelf bepalen hoeveel informatie hij aan de aannemer verschaft. Dit kan alleen een vraagspecificatie zijn, maar hij kan ook het DO aanleveren. De opdrachtgever is wel verplicht die informatie te verstrekken waarover hij beschikt en die de aannemer nodig heeft voor het uitvoeren van de opdracht, maar die de aannemer niet via andere kanalen kan verkrijgen (paragraaf 3 lid 1 sub a). De opdrachtgever blijft wèl verantwoordelijk voor fouten in zijn informatie en de vraagspecificatie (paragraaf 3 lid 2 en 3). De aannemer kan onder omstandigheden recht hebben op bijbetaling (dit oordeelde de RvA in de zaak met nummer 71.990).

Waar de opdrachtgever verplicht is de aannemer de juiste informatie te verschaffen, moet de aannemer de opdrachtgever waarschuwen als er sprake is van fouten in deze informatie.

Zowel de UAV als de UAV-GC spreken over “klaarblijkelijk zodanige fouten” dat het in strijd met de redelijkheid en billijkheid zou zijn om de opdrachtgever niet te waarschuwen. De verantwoordelijkheid van de aannemer is zwaarder bij de UAV-GC. Voor een UAV aannemer heeft zijn analyse van de stukken slechts betrekking op de vertaalslag naar het uitvoeringsproces. De UAV-GC aannemer zal een veel fundamentelere analyse moeten uitvoeren. Hij moet immers in meer of mindere mate zelf een oplossing bedenken voor de vraag van de opdrachtgever.

Een goed voorbeeld in het kader van de UAV vormt de hiervoor besproken grondbemalingszaak. De aannemer vond dat hij ervan mocht uit gaan dat de grondsamenstelling op grotere diepte gelijk was, omdat gegevens daarover ontbraken. Tegelijkertijd erkende hij dat zelfs een leerling op de basisschool weet dat een rapport over de bodemgesteldheid tot 2,5 meter diep niets zegt over hoe de bodem er daaronder uit ziet. De RvA hangt de aannemer aan deze woorden op. De aannemer had de opdrachtgever moeten waarschuwen en vragen moeten stellen, omdat hij wist dat de verstrekte gegevens onvoldoende waren om de bemalingswijze te bepalen. De opdrachtgever had de ontbrekende informatie dan kunnen verstrekken. Dat de aannemer desondanks zijn werkwijze heeft gebaseerd op gebrekkige informatie en daarmee een bewust risico heeft genomen, is volgens de arbiter een typisch geval van “eigen schuld, dikke bult”.

De gevolgen van de waarschuwingsplicht zijn onder de UAV-GC anders. Dit wordt goed weergegeven in de zaak met nummer 71.990. De RvA was van oordeel dat de aannemer de problemen die hij ondervindt door onvolledige informatie zelf moet oplossen. De opdrachtgever blijft op de achtergrond en zal alleen van zich laten horen bij de vastgelegde toetsings- en acceptatiemomenten of wanneer de aannemer wijzigingen in het werk voorstelt. Arbiters houden de aannemer tot aan de oplevering verantwoordelijk voor alle gebreken in het werk, tenzij hij aantoont dat het om fouten in het ontwerp gaat waarvoor hij niet hoefde te waarschuwen.

Met name de UAV-GC aannemer moet bedacht zijn op zijn onderzoeksplicht, zeker als de informatie van de opdrachtgever beperkter is en de aannemer meer verantwoordelijkheden heeft.

In de zaak met nummer 35.630 van de RvA was de aannemer verantwoordelijk voor het VO en DO, maar claimde hij toch meerkosten. Hij moest het ontwerp en de uitvoering wijzigen, vanwege extreme lokale afwijkingen in de bodemgesteldheid die hij (naar eigen zeggen) op basis van de door opdrachtgever verschafte bodemgegevens niet had kunnen voorzien. Volgens de RvA was de informatie van de opdrachtgever summier, maar correct. De aannemer had de sterk variabele bodemopbouw wèl kunnen voorzien als hij op tijd bodemonderzoek had verricht. De aannemer had hier bij zijn inschrijving nota bene een voorziening voor opgenomen. De RvA oordeelde verder dat de aannemer er zelf voor gekozen heeft om op basis van summiere gegevens een ontwerp uit te werken, zodat dit voor zijn risico komt.

De opdrachtgever is verantwoordelijk voor de informatie die hij verstrekt. Als daar fouten in staan kan de aannemer onder omstandigheden recht hebben op bijbetaling en/of termijnverlenging. De UAV opdrachtgever is bovendien verplicht om alle informatie te verschaffen die de aannemer nodig heeft voor de uitvoering van het werk.

Ook als de opdrachtgever zijn informatieplicht heeft geschonden, zal de aannemer nog steeds moeten waarschuwen voor klaarblijkelijke fouten. Daarnaast moet de aannemer in geval van een UAV-GC contract zelf onderzoek verrichten als de informatie van de opdrachtgever summier is.