Samenwerking in de zorg: welke smaken zijn er?

Indien een zorgaanbieder een ander(e zorgaanbieder) overneemt, spreken we van een overname. Afhankelijk van de over te nemen activiteiten kan dit worden bewerkstelligd door een activa/passiva-transactie of een (partiele) aandelenoverdracht.

Bij een activa/passiva-transactie wordt het actief, zoals de inventaris, de voorraden, (medische) apparatuur en de goodwill van de verkoper overgedragen aan de koper. Extra aandacht verdient de overdracht van overeenkomsten met derden omdat hiervoor instemming van die derde nodig is. Voor personeel geldt dat het van rechtswege overgaat op koper.

Als er sprake is van een aandelenoverdracht, worden de aandelen in een BV overgedragen aan een koper. De rechten en verplichtingen, waaronder personeel, overeenkomsten, maar ook vorderingen en schulden, blijven in de BV. Om een idee te krijgen van wat er wordt overgenomen, wordt er vooraf vaak due diligence onderzoek gedaan.

De keuze voor een activa/passiva-transactie of een aandelenoverdracht is veelal afhankelijk van juridische en fiscale afwegingen.

Het samenvoegen van twee organisaties is ook mogelijk door middel van een juridische of bestuurlijke fusie. Bij een juridische fusie gaan twee rechtspersonen samen in een nieuwe of een al bestaande entiteit. Alle rechten en verplichtingen van de fuserende partijen gaan mee over op zogenaamde verkrijgende entiteit.

Als er sprake is van een fusie op bestuurlijk niveau komt er bij twee of meer juridisch zelfstandige entiteiten een Raad van Bestuur en/of Raad van Toezicht die bestaat uit dezelfde personen. Daarmee wordt er eenheid in de zeggenschap en het beleid gecreëerd binnen twee juridisch zelfstandige rechtspersonen.

Belangrijk punt van aandacht bij een fusie en/of overname in de zorg is dat er - als aan bepaalde criteria wordt voldaan - een melding moet worden gedaan bij de Autoriteit Consument en Markt (ACM) en de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa). Ook zal soms de Ondernemingsraad moeten worden geconsulteerd.

Omdat een coöperatie voor zaken als zeggenschap en winstuitkering in bepaalde gevallen meer flexibiliteit biedt dan een stichting of een vereniging, wordt deze entiteit steeds vaker gebruikt voor samenwerkingsverbanden.

Samenwerking in de coöperatie kent vele vormen. Zo kunnen zorgaanbieders een deel van hun activiteiten onderbrengen in de coöperatie, maar ook is het mogelijk om de coöperatie te gebruiken voor samenwerking op het gebied van inkoop en/of ondersteuning. De coöperatie kan ook als houdstermaatschappij dienen van zorgaanbieders waarbij zeggenschap van de leden op verschillende manieren kan worden gewaarborgd. Ook wordt de coöperatie gebruikt bij samenwerking op het niveau van bijvoorbeeld tweedelijnszorg, huisartsenposten en ketenzorg. Mocht er een voornemen tot samenwerking bestaan, dan is de coöperatie zeker het overwegen waard.

Twee of meer partijen brengen mensen en middelen in, in een nieuwe entiteit. Beide partijen krijgen vaak zeggenschap in deze nieuwe entiteit. De basisafspraken die gelden voor de nieuwe entiteit liggen vast in de statuten. Naast de statuten wordt er, in geval van een BV, vaak een aandeelhoudersovereenkomst opgesteld. Omdat de zeggenschapsverhouding veelal 50/50% zal zijn, zijn patstellingen zeker niet ondenkbaar. In de aandeelhoudersovereenkomst kan onder andere worden geregeld, hoe een dergelijke situatie moet worden gehandeld.

Tot slot is het uiteraard ook altijd nog mogelijk de samenwerking contractueel te regelen in een samenwerkingsovereenkomst. De partijen bij die overeenkomst behouden daardoor de eigen zelfstandigheid, maar conformeren zich wel aan elkaar voor bepaalde of onbepaalde tijd.

Het aangaan van een samenwerking is niet alleen een aangelegenheid van het bestuur en de Raad van Toezicht van de betrokken organisaties. Ook cliëntenraden, Ondernemingsraden, zorgverzekeraars, financiers en soms ook gemeenten zullen mogelijk bij het traject moeten worden betrokken. Ook is het van groot belang dat bepaalde wettelijke kaders, zoals de WTZi, de Wet marktordening gezondheidszorg (WMG) de Governancecode Zorg, in acht worden genomen.

Wilt u meer weten over bovenstaande onderwerpen, neem dan vrijblijvend contact op met Alexandra van den Eijnden.