Wet normalisering rechtspositie ambtenaren (Wnra): omzetting CAR-UWO naar een cao gemeenten

Het doel is een één-op-één omzetting van de huidige rechtspositie (CAR-UWO) naar een cao tekst, die aansluit bij de regelgeving in het Burgerlijk Wetboek (BW). De cao gemeenten kent dezelfde bepalingen als de CAR-UWO, maar is aangepast aan het vanaf 1 januari 2020 geldende recht en gemoderniseerd qua indeling en taal.

In de cao gemeenten komt een nieuw hoofdstuk waarin het lokale overleg met de vakbonden is beschreven. De grondslag in de Ambtenarenwet voor het thans bekende Georganiseerd Overleg (GO) komt te vervallen, maar er is een nieuwe vorm gekozen voor dit overleg dat aansluit bij het BW. De verplichting om te overleggen op lokaal niveau met de bonden is gebleven, maar het is wel beperkt tot een aantal in de cao afgesproken onderwerpen:

• de conversietabel bij functiewaardering;
• een uitloopschaal (waar deze nog voortkomt);
• een inconveniëntentoelage;
• de reis- en verblijfkostenregeling;
• de reiskostenvergoeding woon- werkverkeer;
• decentraal afgesproken bronnen en doelen van het individueel keuzebudget (IKB);
• bovenwettelijk vakantieverlof;
• aanvullende afspraken over het van-werk-naar-werk traject, en
• sociaal statuut en sociaal plan

De gemeentelijke werkgever mag een regeling over deze onderwerpen pas invoeren, wijzigen of intrekken als hij daarover overeenstemming met de vakbonden heeft.

Op dit moment kunnen medewerkers van gemeenten bezwaar indienen tegen elk besluit dat hen raakt in hun rechtspositie. Dit volgt uit de Algemene wet bestuursrecht (Awb). Nadat de Wnra in werking treedt, is de Awb niet langer van toepassing op de rechtspositie van gemeentelijke medewerkers en vervalt voor hen de mogelijkheid van bezwaar. Medewerkers kunnen bij een geschil direct naar de kantonrechter. De nieuwe cao gemeenten verplicht werkgevers om voor een aantal onderwerpen geschillenregelingen in te stellen.

De VNG en de vakbonden hebben onder andere de volgende afspraken gemaakt.

• De VNG en de vakbonden gaan bevorderen dat werkgevers en werknemers geschillen zoveel mogelijk in de zogenoemde prejudiciële fase oplossen: een goed gesprek, mediation en bemiddeling.
• De in de CAR-UWO opgenomen verplichting om een van-werk-naar-werk commissie te hebben, komt ook in de nieuwe cao gemeenten. Dit volgt uit de één-op-één omzetting van de CAR-UWO naar de cao gemeenten.
• Gemeenten zijn na inwerkingtreding van de Wnra verplicht om een geschillenregeling te hebben voor functiewaardering en voor individuele toepassing van sociale statuten en sociale plannen.

De VNG en de vakbonden hebben afgesproken om een tijdelijke ontslagcommissie in te stellen. Deze ontslagcommissie zal het ontslag van medewerkers die vóór de inwerkingtreding van de Wnra boventallig worden, maar die na die datum in aanmerking komen voor ontslag om bedrijfseconomische redenen, beoordelen aan de hand van de op het moment van boventalligverklaring geldende regelgeving. Hierna zal de commissie zich baseren op de reguliere wettelijke mogelijkheden. Partijen werken een voorstel uit en komen overeen de commissie eerst voor een periode van vier jaar in te stellen. Na die periode evalueren partijen of voortzetting van de commissie gewenst is.

Nu de VNG en de vakbonden het eens zijn over de omzetting van de CAR-UWO naar de cao gemeenten willen zij de achterban consulteren over deze omzetting. De consultatie staat open tot uiterlijk 15 januari 2019. Pas als de achterban is geconsulteerd en partijen zien dat er breed draagvlak is voor de omzetting, zullen de afspraken definitief zijn.

De tekst van de cao gemeenten is dus inmiddels bekend. Evenwel worden er in de praktijk links en rechts al vele vragen gesteld, zoals hoe het lokale overleg zich verhoudt met de positie van ondernemingsraden, worden deze hiermee niet buitenspel gezet, en hoe zal de geschillenregeling in de zogenoemde prejudiciële fase in de praktijk gaan werken etc.? Kortom, vele vragen waarop in de komende tijd meer duidelijkheid zal moeten komen.