Wettelijke algehele gemeenschap van goederen beperkt!

De wet leidt niet langer tot algehele gemeenschap van goederen, maar leidt tot drie vermogens: voorhuwelijkse vermogen van elk van de echtgenoten en een  huwelijksvermogen, te weten de (huwelijks)gemeenschap.

Toch gaan bepaalde voorhuwelijkse goederen en schulden deel uitmaken van de gemeenschap, zoals voor het huwelijk gemeenschappelijk verkregen goederen en gezamenlijke schulden of schulden aangegaan ter financiering van gemeenschappelijk verkregen zaken.

Verschillen de echtgenoten van mening over de eigendom van een goed en kan geen van hen de eigendom bewijzen, wordt dat goed toegerekend aan de gemeenschap. Dit zal gauw leiden tot een “bonnetjes cultuur” en een administratieplicht van de echtgenoten.

Buiten de gemeenschap vallen krachtens erfrecht of gift verkregen goederen en rechten (zoals vruchtgebruik) en pensioenrechten waarop de Wet Verevening Pensioenrechten bij Scheiding van toepassing is met inbegrip van het daarmee verband houdende nabestaandenpensioen.

Willen goederen krachtens erfrecht of gift verkregen goederen toch binnen de gemeenschap vallen, dient dat bij uiterste wil of bij gift te worden bepaald door middel van een insluitingsclausule. Dit kunnen de echtgenoten voorkomen door bij huwelijkse voorwaarden te bepalen dat erfenis en gift buiten de gemeenschap vallen, dus door middel van een uitsluitingsclausule.

Nieuw is de regeling voor de privé, dus buiten de gemeenschap gebleven onderneming van een echtgenoot. De onderneming kan een eenmanszaak, een maatschap, vennootschap onder firma, B.V. of N.V. zijn. De grondgedachte dat echtgenoten samen delen wat door ondernemingsactiviteiten gedurende het huwelijk is verkregen, is in de nieuwe wet ingevuld. Ten bate van de gemeenschap komt volgens de nieuwe wet een redelijke vergoeding voor de kennis, vaardigheden en arbeid die een echtgenoot ten behoeve van die onderneming heeft aangewend, voor zover een dergelijke vergoeding niet al op andere wijze ten bate van de beide echtgenoten komt of is gekomen.

De omvang van de vergoeding kan worden vastgesteld aan de hand van de tijdens het huwelijk toegenomen waarde van het ondernemingsvermogen, waarbij de toegenomen waarde wordt gezien als door de arbeidsinspanningen verkregen winst en voor zover dit naar maatschappelijke opvattingen aanvaardbaar is.

Het mag duidelijk zijn dat een dergelijke open norm voor de bepaling van een dergelijke vergoeding tot onzekerheid en discussie zal leiden bij de verdeling van de ontbonden huwelijksgemeenschap.

Belangrijk is te registreren of een goed privé of gemeenschap is. Voorts is van belang de financiering van de verkrijging van goederen inzichtelijk te maken. Is een goed gefinancierd met privé vermogen of met gemeenschapsvermogen? Op welk tijdstip heeft de investering in een goed plaats gevonden: bij de aanschaf of nadien? De echtgenoten zullen elkaar moeten informeren over de gevolgen van betalingen op een privé rekening of een gemeenschapsrekening.

Is immers een gemeenschapsschuld voldaan uit een privé goed van een echtgenoot, dan  ontstaat voor die echtgenoot een vergoedingsrecht op de gemeenschap. Is een privé schuld van een echtgenoot voldaan uit een gemeenschapsgoed, ontstaat voor die echtgenoot de verplichting tot vergoeding aan de gemeenschap. Een dergelijk vergoedingsrecht kan worden vastgesteld ten tijde van de betaling, dus nominaal, of ten tijde van de vervreemding, dus volgens de beleggingsleer. De rechtspraak is verdeeld hierover.

Voor een privé schuld van een echtgenoot zullen op aanwijzing van de andere echtgenoot eerst de privé goederen van die ene echtgenoot worden uitgewonnen, voordat gemeenschapsgoederen worden uitgewonnen. Het verhaal op gemeenschapsgoederen is dan beperkt tot de helft van de opbrengst van het uitgewonnen goed. De andere helft komt de andere echtgenoot toe.

Voor het geval een privé schuldeiser van een echtgenoot zich wil verhalen op een gemeenschapsgoed heeft de andere echtgenoot het recht dat gemeenschapsgoed over te nemen tegen betaling van de helft van de waarde van dat gemeenschapsgoed aan de gemeenschap uit zijn eigen vermogen. Financiering van de overname door de andere echtgenoot kan met privé geld en met een privé lening. Het overgenomen goed is een privé goed van de andere echtgenoot en valt niet (langer) in de gemeenschap.

In geval van faillissement van een echtgenoot neemt de andere echtgenoot al diens privé goederen terug. Mogelijk dat het verhaalsrecht in geval van faillissement van een echtgenoot zich in de toekomst ook zal beperken tot de helft van het gemeenschapsvermogen. Dat verhaalsrecht omvat thans nog alle gemeenschapsgoederen.

Voor een gemeenschapsschuld van een echtgenoot zullen op aanwijzing van die ene echtgenoot eerst gemeenschapsgoederen worden uitgewonnen, voordat de privé goederen van die ene echtgenoot worden uitgewonnen.

Voor zover bij de ontbinding van de gemeenschap de gemeenschapsgoederen niet toereikend zijn om de gemeenschapsschulden te voldoen, worden deze gemeenschapsschulden gedragen door de beide echtgenoten in beginsel ieder voor een gelijk deel.

1. inventariseren van de privé- en gemeenschapsgoederen en van de privé- en de gemeenschapsschulden;
2. vaststellen van vergoedingsrechten van op of de gemeenschap (nominaal of volgens beleggingsleer);
3. vaststellen van de waarde van de in de verdeling te betrekken goederen;
4. verdelen inclusief vaststellen draagplicht van gemeenschapsschulden.

Trouwen is méér dan een beperking van de gemeenschap van goederen.

Het vergt vooraf en tijdens het huwelijk administreren en registreren van kasstromen om privé en gemeenschap te kunnen inventariseren en vergoedingsrechten te kunnen vaststellen.

Trouwen zal dan eenvoudiger te scheiden zijn.